جهان جانوران

جانوران بسيار گوناگونند. توانايي آنها با سازگاري در محيط هاي مختلف سبب شده است كه اين موجودات در سراسر كره زمين در شرايط گوناگون محيطي به شكل هاي متفاوت زندگي كنند. دانشمندان عقيده دارند كه هنوز نيمي از انواع جانوران بر روي كره ي زمين شناخته نشده اند.
براي مطالعه گوناگوني جانوران در اين فصل از طبقه بندي ساده زير استفاده مي كنيم.

اسفنج ها:
اسفنج ها ساده ترين جانورانند اين جانوران كه اغلب دريازي هستند به صورت كلوني زندگي مي كنند       تا كنون حدود 5000 گونه آنها شناخته شده است اسكلت اسفنج ها از آهك، سيليس و يا نوعي پروتئين سخت تشكيل شده است . و بر اين اساس اسفنج ها به سه دسته آهكي، شيشه اي و شاخي        طبقه بندي مي شوند.
بدن يك اسفنج بالغ از سه لايه سلول مختلف تشكيل شده است اين جانوران به طريقه جوانه زدن و يا قطعه قطعه شدن زياد مي شوند اين جانوران توليد مثل جنسي نيز دارند و با تشكيل تخم زياد مي شوند.

كيسه تنان:
اين گروه از جانوران نسبت به اسفنجها پيشرفته ترند. زيرا چندين نوع سلول اختصاصي كه كارهايي مانند گوارش حركت، حس كردن را بر عهده دارند در ساختمان آنها ديده مي شود.
نام علمي شاخه كيسه تنان كنيدارپا است كه از كلمه كنيدوست گرفته شده است.
كنيدوست سلولهاي زهرآگيني است كه بر روي بازوهاي اطراف دهان جانور وجود دارد

كيسه تنان به دو شكل اصلي پوليپ(ثابت) و مدوز(متحرك و شناور) ديده مي شوند اين جانوران هم به طريقه جنسي(توليد تخم) و هم به طريقه غير جنسي(جوانه زدن) زياد مي شوند.

 

 
كرم ها:
كرم ها گروه بزرگي از جانوران را تشكيل مي دهند و اقسام بسيار زيادي دارند. برخي زندگي انگلي وبرخي زندگي آزاد دارند. آنها را مي توان در محيط هاي گوناگون، آب هاي شور، شيرين، خاك و حتي بدن گياهان و جانوران يافت. كرم ها را بر اساس ساختمان بدن به سه شاخه:

 1) كم هاي پهن                      2) كرم هاي لوله اي                  3) كمر هاي حلقوي

تقسيم بندي مي كنند.

كرم هاي پهن:
تا به حال 13 هزار گونه كرم پهن شناخته شده است همه آنها داراي ويژگي هاي زير هستند.
1) بدن اين جانداران داراي سه لايه جنيني است
2) تقارن آنها دو جانبي يا دو طرفي است
3) بدن حفره عمومي ندارد. و فضاي بين بافتهاي آنها را نوعي بافت پيوندي پر مي كند.

P3

 

كرم هاي لوله اي
در اين كرم ها نيز تقارن دو جانبي است حدود 15 هزار نوع آنها شناخته شده است كه در محيط هاي گوناگون به شكل آزاد يا انگلي زندگي مي كنند. بدن اين جانداران بدون قطعه و لوله مانند است سطح بدن آنان را پوشش يا كوتيكول محكمي مي پوشاند و حفره عمومي آنها (سلوم) كاذب است جنس نر و جنس ماده آنها از هم جداست و به طريق جنسي زياد مي شوند.

كرم هاي حلقوي
كرم هاي حلقوي يا (آنليدها) حدود9000 گونه اند. گونه هايي ساكن آب هاي شيرين و گونه هايي دريازي و برخي در محيط خشكي زندگي مي كنند . بدن اين جانداران نرم و ماهيچه اي و حلقه حلقه است بدن آنها تقارن دو جانبي وداراي حفره عمومي است. ديواره بدن اين جانداران داراي ماهيچه هاي طولي و حلقوي است كه موجب حركت جاندار مي شوند دستگاه عصبي اين جانوارن كامل تر شده است و شامل يك طناب عصبي شكل است. اين جانوران گردش خون پيوسته دارند و توليد مثل آنها جنسي است.

نرم تنان
حدود 60 هزار گونه از نرم تنان شناخته شده است. از نظر علمي آنان را به 5 رده تقسيم بندي مي كنند.

آمفي نورا:

اغلب دريازي اند در اين جانداران سر تحليل رفته و فاقد چشم، و بازو هستند و حدود 700 گونه آنها شناخته شده است.

ناوپايان:

حدود 200 گونه آنها شناخته شده است دريازي هستند صدف آنها لوله اي شكل است كه از هر دو طرف باز است .

شكم پايان:

وجود پاي بزرگ و مسطح زير بدن ، عدم تقارن در حالت بلوغ ، داشتن صدف پيچ خورده يك تكه از ويژگي هاي اين گروه است در دهان شكم پايان زبان سوهان مانندي وجود دارد كه براي تراشيدن مواد غذايي كاربرد دارد.

دو كفه اي ها:
در اين جانوران صدف دو قطعه اي است كه با رباط و دندانه به هم اتصال يافته اند. تقارن اين جانوران دو جانبي و پاهايي تبر مانند دارند در اين جانوران آبشش ها پيشرفتگي بيشتري يافته اند و به اندام هاي   تغذيه كننده تبديل مي شوند.

 

سر پايان:
در اين جانوارن پاها در اطراف دهان قرار دارد. دستگاه عصبي اين جانوران بسيار توسعه يافته و اسكلت خارجي آنها تحليل رفته است اما اسكلت داخلي غضروفي دارند. در آب هاي شور و يا شيرين زندگي       مي كنند. فضاي جبه آنها زياد است و جاندار مي تواند با فشار آب را به بيرون براند و به سرعت حركت كند.

شاخه بند پايان
بندپايان داراي اسكلت خارجي و سخت هستند . بدن و اندام هاي حركتي آنها بند بند است . به دليل سازگاري آنان در محيط هاي مختلف موجب تنوع آن شده است به طوري كه حشرات فراوان ترين بي مهره ها هستند تاكنون حدود يك ميليون گونه بندپا شناخته شده است بند پايان به تنهايي از گوناگوني همه جانوران و گياهان بيشتر اند.

بند پايان به دو زير شاخه كليسرداران و آرواره داران تقسيم بندي مي شوند.

كليسرداران
بدن كليسرداران داراي سر سينه اي بدون بند، شكم بند بند است و به سر سينه 6 جفت زايده متصل است. نخستين جفت كليسرها، دومين جفت پدي پالپ ها و چهار جفت آخر پاهاي حركتي اين جانوراند. اين جانوران آرواره يا شاخك ندارند.
رده عنكبوتيان؛ در اين گروه قرار دارند اين جانوران معمولاً گوشت خوار و شكارچي اند . چشم هاي آنها ساده و شش هاي كتابي دارند. (عنكبوت، كنه، عقرب، رتيل)

آرواره داران
بدن اين جانوران داراي سرسينه و شكم يا سر ، سينه و شكم و يا سر و تنه است.
در سر يك يا دو جفت شاخك، يك جفت آرواره(مانديبول) وجود دارد. سخت پوستان ، صدپايان، هزارپايان و حشرات در اين زير شاخه قرار دارند.
سخت پوستان:

اين جانوران هم در خشكي و هم در آب هاي شيرين و شور ديده مي شوند معمولاً چشم مركب دارند و از طريق آبشش تنفس مي كنند (خرچنگ پهن ، خر خاكي)
هزار پايان:

تعداد انواع آنها نسبت به ساير بند پايان كمتر است اين جانوران علف خوار يا مردار خوارند حدود 10 هزار گونه آنها شناخته شده اند (هزار پاي گوشت خوار، هزار پاي علف خوار)

حشرات:
اين جانوران هم در خشكي و هم در آب قابل مشاهده اند. بدن شامل سر، سينه و شكم است .
معمولاً داراي سه جفت پا و دو جفت بال هستند كه به سينه متصل است. چشم ها ساده و مركب است. علت اينكه سازگاري مناسبي دارند اين است كه از غذاهاي متنوع استفاده مي كنند و سرعت زياد توليد مثل دارند. (مگس، سنجاقك، ملخ)

شاخه خارپوستان
اين جانوران در آب هاي گرم زندگي مي كنند و شباهتي به ساير گروه هاي جانوري ندارند در درون بدن آنها دستگاه گردش آب وجود دارد كه وظيفه انتقال مواد و يا دفع مواد و حتي حركت جاندار را بر عهده دارد.

مهره داران
بدن اين جانداران داراي سر ، تنه و دم است. داراي اسكلت داخلي و مغز درون جمجمه قرار دارد دستگاه گردش خون بسته دارند و خون داراي گلبول هاي سفيد و هموگلوبين در گلبول هاي قرمز است.

 

ماهي ها:
ماهي ها از لحاظ شكل و رنگ و اندازه و نوع غذاي مصرفي و نوع رفتارها، با يكديگر متفاوتند. در رده بندي ماهي ها را به سه رده زير تقسيم بندي مي كنند.

ماهي بدون آرواره:
اين ماهي ها كه دهان گرد هم ناميده مي شوند ساكن آبهاي شيرين يا درياها هستند اسكلت آنها غضروفي است دهان بادكش مانند دارند باله هاي زوج ندارند و قلب آنها دو حفره اي است .

ماهي غضروفي:
حدود 200 گونه اين نوع ماهي ها شناخته شده است. كوسه ماهي ، ماهي خاويار، اره ماهي و سفره ماهي در اين رده قرار دارند. در پوست آنها دندانه مشاهده مي شود و قلب دو حفره اي دارند.

ماهي استخواني:

حدود 25 هزار گونه آنها شناخته شده است. در پوست آنها پولك هاي جلويي(فلس) وجود دارد و داراي شانه شنا هستند.

رده دوزيستان:
دوزيستان جانوراني هستند كه هم در آب و هم در خشكي ساكنند. حدود 3000 گونه ي آنها شناخته شده است. پوست بدن آنها بدون پولك و تنفس از طريق، آبشش، شش، پوست و حفره دهاني صورت مي گيرد. قلب آنها سه حفره اي است. سمندرها، وزغ ها، قورباقه ها در آب تخم گذاري مي كنند و مراحل اوليه رشد نوزاد آنها در آب طي مي شود.

 

رده خزندگان
لاك پشتها، سوسمارها، مارها و تمساح ها خزندگاني هستند كه ساكن خشكي و يا به طور ثانويه در آب زندگي مي كنند. اين جانوران در پوست خود پولك هاي بشره اي دارند و باشش تنفس مي كنند، قلب آنها چهار حفره اي است. تخم گذار و تخم آنها داراي پوسته است دايناسورها قديمي ترين خزندگان هستند كه حدود 65 ميليون سال پيش بر روي زمين زندگي مي كرده اند.

رده پرندگان
پوست آنها داراي پر و منقار آنها شاخي است. در اين جانوران دست ها تبديل به بال شده است . قلب آنها چهار حفره اي است دماي بدن آنها ثابت است(خون گرم) حدود 10 هزار گونه آنها شناخته شده است. پرها كه سبك و مقاومند هم بدن را گرم نگه مي دارند و هم به پرواز آنها كمك مي كند. پرندگان از لحاظ شكل بدن ، پاها، منقار ... فرق هاي زيادي با هم دارند.

رده پستانداران
پستانداران در همه جاي زمين زندگي مي كنند .

ويژگي هاي مشترك آنها عبارتنداز:
1) پوست آنها مو دارد.
2) قلب چهار حفره اي دارند.
3) گلبول هاي قرمز خون هسته ندارند.
4) حفره عمومي توسط ديافراگم به دو بخش تقسيم شده است
5) دما بدن ثابت دارند.
6) لقاح داخلي دارند و مراحل رشد جنين در درون رحم صورت مي گيرد و نوزاد از غدد پستاني شير         مي خورد. حدود 5000 گونه پستاندار شناخته شده است. قدرت يادگيري پستانداران نسبت به ساير      مهره داران زياد تر است.